Jak prawidłowo przycinać rośliny?

Dlaczego rośliny się przycina?

Przycinanie roślin jest jednym z podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych wykonywanych w ogrodzie. Dobrze przeprowadzone cięcie pozwoli pomoże podkreślić naturalny urok i piękno rośliny, poprawić jej kondycję, lub sprawić, że będzie kwitła bardziej obficie.
Nie wszystkie rośliny w naszym ogrodzie jednak zniosą ten zabieg. Niektóre gatunki wolno rosnące o luźnej koronie w ogóle tego nie potrzebują. Są też takie, które cięcia mogą nie przeżyć i niekiedy zabawa sekatorem może przynieść więcej szkody niż pożytku.

Pokrój korony drzew i krzewów

Dziś w ofercie centrów ogrodniczych i szkółek roślin można spotkać się z tą samą rośliną w różnych formach uzyskanych przez szczepienie czy odpowiednie prowadzenie rośliny. 

Poszczególne gatunki drzew mogą mieć formy korony:

• kolumnowe,
• stożkowe,
• kuliste,
• „płaczący” ze zwisającymi pędami,
• spłaszczony,
• horyzontalny (w stylu bonsai).

Pokrój krzewów (naturalny lub osiągnięty przez przycinanie)

• wzniesiony (także formy kolumnowe) – o wszystkich pędach wzniesionych do góry i rozchylających się na boki,
• stożkowy,
• kulisty i półkolisty,
• rozłożysty,
• zwisający,
• płożący (pędy rozrastające się płasko po ziemi).

Rodzaje cięcia

Cięcie po posadzeniu – taki zabieg wykonujemy w przypadku zakupu rośliny z odkrytym systemem korzeniowym lub przesadzaniu na inne miejsce. Przycięcie zaraz po posadzeniu zmniejsza zapotrzebowanie krzewów na wodę i przywraca zachwianą równowagę pomiędzy korzeniami i częścią nadziemną. Przy przesadzaniu niekiedy takie przycięcie wiąże się także z usunięciem uszkodzonych i słabych (lub chorych) pędów. Tego rodzaju cięcia nie wykonujemy kupując rośliny w doniczkach oraz roślinach wrażliwych źle znoszących cięcie (magnolia, oczar, piwonia, różanecznik, tamaryszek)

Cięcie formujące koronę – w kolejnych sezonach wegetacji rośliny po jej posadzeniu może się ona znacząco rozrosnąć i rozkrzewić. Zabieg cięcia formującego najlepiej wykonywać jest w okresie spoczynku zimowego.
Cięcie pielęgnacyjne – w zależności od rodzaju rośliny, czasu jej kwitnienia czy rozwoju liści wykonujemy zabieg cięcia pielęgnacyjnego. Zawsze najlepiej uzyskać informację, kiedy należy daną roślinę przycinać. Często także jest o tym informacja na etykiecie dołączanej do kupowanego produktu. Generalnie pąki kwiatowe zawiązują się na młodych pędach, jednak w przypadku roślin owocowych (np. malina) najlepszy plon zbierzemy z pędów zeszłorocznych.

Cięcie prześwietlające koronę – Co kilka lat na drzewach i krzewach wykonuje się zabieg cięcia prześwietlającego. Wykonywany jest najczęściej pod koniec zimy lub wczesną wiosną jeszcze w fazie spoczynku rośliny. W przypadku starych, zaniedbanych drzew i krzewów może zajść konieczność kilkukrotnego cięcia w kolejnych latach, aby nie osłabić rośliny. Zazwyczaj jednak wystarczy jednorazowe prześwietlenie. Pozwoli to młodym pędom na rozwój i zwiększy dostęp do światła. Przy usuwaniu grubszych gałęzi i konarów zabezpieczamy miejsca cięcia specjalną maścią (np. Funaben), aby nie narażać rośliny na choroby grzybowe i bakteryjne.

Cięcie odmładzające – ten zabieg wykonujemy w ostateczności, kiedy roślina utraciła swoje walory dekoracyjne, zestarzała się lub zdziczała. Przy tego rodzaju cięciu usuwamy całą koronę lub kilka najstarszych pędów, aby pobudzić do wzrostu nisko położone pąki śpiące do wzrostu i odbudowy utraconej korony. Efektem cięcia odmładzającego może być długi okres oczekiwania na ponowne kwitnienie i owocowanie.

Cięcie sanitarne – Wczesną wiosną lub pod koniec zimy usuwamy gałęzie porażone przez choroby, uszkodzone lub suche. Wtedy także przycinamy silne pędy wyrastające poza koronę (wiliki).

Technika cięcia

W zależności od gatunku i wieku rośliny oraz efektu jaki chcemy uzyskać możemy stosować różne techniki. Im większe konary, gałęzie i pędy przycinamy tym bardziej roślinę zmuszamy do większego wysiłku dodatkowo narażając ją na infekcje grzybicze i bakteryjne.

Pamiętać należy o kilku zasadach:

• o ile to możliwe unikamy przycinania grubych pędów i gałęzi,
• najsilniej można przycinać rośliny liściaste (zrzucające liście na zimę), nieco słabiej pnącza, a najsłabiej krzewy iglaste i zimozielone liściaste,
• po przycięciu roślina dąży do odbudowy utraconej korony, dlatego poniżej miejsca cięcia z uśpionego pąku wyrośnie nowy pęd,
• każdy pęd należy przycinać nad pąkiem, który wyrasta po zewnętrznej stronie gałęzi,
• najlepiej przycinać prostopadle lub pod kątem przeciwnym do pączka (aby woda nie gromadziła się bezpośrednio na pąku),
• nie należy ciąć zbyt wysoko nad pąkiem (pozostawiona część zasycha),
• cięcie powinno być równe tuż nad zdrowym oczkiem, bez szarpanych krawędzi,
• miejsce cięcia i inne uszkodzenia kory zabezpieczamy maścią ogrodniczą z dodatkiem fungicydu.